اولین گام مدیریت کشت در گلخانه کاشت بذر است که با نگهداری در طول رشد و نمو ادامه می یابد و با برداشت، ذخیره سازی و توزیع صحیح محصول به پایان می رسد. برای کاشت بذر بصورت مکانیزه، در بستری که آماده کرده ایم، یک شیار باز می کنیم، بذر را در خاک مرطوب قرار می دهیم و روی دانه کاشته شده را می پوشانیم و در نهایت خاک را کمی فشرده می نماییم تا از تماس کامل بذر با خاک اطمینان حاصل کنیم. اما در سیستم‌های بدون خاک‌ورزی، محصول مستقیماً از طریق بقایای محصول قبلی در خاک کاشته می‌شود.
اهمیت مدیریت کشت در گلخانه
اتخاذ بهترین شیوه های مدیریت کشت در گلخانه، بهره وری محصول را بهبود می بخشد و می تواند به بازده بیشتر و بهبود کیفیت کمک کند. مدیریت کشت در گلخانه مجموعه ای از اقدامات کشاورزی است که برای بهبود رشد، توسعه و عملکرد محصولات کشاورزی انجام می شود. این کار با آماده سازی بستر بذر، کاشت بذر و نگهداری محصول آغاز می شود. و با برداشت محصول، ذخیره سازی و بازاریابی به پایان می رسد. زمان و ترتیب اعمال کشاورزی به عوامل متعددی مانند محصولات زمستانی یا بهاره بستگی دارد.
مراحل مدیریت کشت در گلخانه
آماده سازی بستر بذر
اولین قدم جهت بهبود رشد و نمو محصول، یک بستر مناسب برای بذر است. بستر بذر ایده آل یکنواخت و سفت است، رطوبت خاک کافی در نزدیکی سطح وجود دارد و عاری از علف های هرز رقیب است. در صورت تماس خوب بذر با خاک، جوانه زنی بذر بهبود می یابد.
دو روش اولیه آماده سازی بستر بذر، خاک ورزی متعارف و خاک ورزی کم یا بدون خاک ورزی است. برای خاک ورزی مرسوم سنتی، عمق خاک را شخم می زنیم و مقادیر زیادی از مواد آلی خاک را در معرض اکسیداسیون قرار می دهیم. با این حال، کاهش یا عدم خاک ورزی می تواند منجر به تجمع کربن خاک شود که در نهایت می تواند به سلامت خاک و بهبود عملکرد محصول در دراز مدت منجر شود.
کاشت بذر
پس از آنکه بستر کشت را آماده کردیم، باید بذر را در عمق 1.5 تا 2.0 اینچی قرار دهیم، تا رطوبت مناسب برای جوانه زدن بذر را فراهم نماییم. بذر برای جوانه زنی به رطوبت و دمای مطلوب نیاز دارد، بنابراین برای جوانه زنی مناسب بذر، باید به این موارد توجه کنید.
تغذیه
کوددهی خاک از عوامل با اهمیت مدیریت کشت برای رشد گیاه است. کشاورزان نوع، مقدار، زمان و روش مصرف کود را با ملاحظات مختلفی از جمله نوع محصول، ماهیت کود و شرایط خاک، آب و هوا، تعیین می کنند.
– کاربرد های کود
- پخش ( کاربرد کود اغلب بصورت گلوله‌ای به سطح خاک قبل از ظهور محصول )
- شخم زنی (کود در سطح خاک قرار می گیرد و با خاک سطحی مخلوط می گردد. )
- نوار کناری (کاربرد کود در نوارهای مجاور بذر)
- تماس مستقیم (کاربرد کود در تماس مستقیم با بذر)
- کود سرک جانبی (کود در ردیف های باریک در سطح و پس از ظهور محصول، قرار می گیرد.)
- کود سرک (کاربرد کلی کود پس از سبز شدن محصول)
مقدار کود، نوع (پایه یا مخلوط)، اشکال (گاز، جامدات خشک یا مایع)، زمان و روش مصرف (پخش، قرار گیری در عمق، قطره چکان، محلول پاشی و …)، همگی با توجه به عوامل مختلفی از جمله نوع محصول، کود، خاک و شرایط آب و هوایی قابل تعیین هستند.
مدیریت آفات
مدیریت آفات یکی دیگر از جنبه های مهم مدیریت محصول است. آفت کش ها اگر به درستی بر اساس گونه های آفت خاص استفاده شوند، می توانند ابزار قدرتمندی برای کنترل آفات در اکثر محصولات زراعی باشند. علاوه بر این، شیوه‌های مدیریت یکپارچه آفات (IPM) می‌تواند گزینه‌ای اقتصادی را برای پرورش دهندگان فراهم کند که ایمن‌تر و اغلب برای منابع انسانی و طبیعی مفیدتر است. این رویکرد IPM شامل روش‌های کنترل آفات مکانیکی، بیولوژیکی و شیمیایی (آفت‌کش‌های برچسب‌دار) است.
استفاده مکرر از یک ماده فعال در یک قطعه زمین، صرف نظر از نام محصول، باعث ایجاد مقاومت آفات در طول زمان می شود. این باعث می شود که این ماده شیمیایی در طول زمان کمتر مفید یا حتی بی فایده باشد. بنابراین، برای جلوگیری از ایجاد مقاومت در بین آفات، استفاده از آفت‌کش‌ها را محدود کنید و محصولاتی را از کلاس‌های شیمیایی مختلف انتخاب کنید، یا روش‌های عمل متفاوتی داشته باشید. بهتر است برای جلوگیری از ایجاد مقاومت آفات در برابر آفت کش ها، برخی اقدامات پرورشی (تناوب زراعی، محصولات همراه) و کنترل های بیولوژیکی (شکارچیان، پارازیتوئیدها) را شامل شود. همچنین محصول باید به طور منظم برای هر گونه نیاز خاص مانند کمبود مواد مغذی، شیوع آفات و غیره در طول فصل رشد تحت نظارت قرار گیرد.
آبیاری
آبیاری یکی دیگر از عوامل حیاتی برای تولید محصول است که بر عملکرد و کیفیت محصول نهایی تأثیر می گذارد. انجام بیش از حد آن منجر به شستشوی مواد مغذی به آب های زیرزمینی و یا هدر رفتن آب و فرسایش خاک از طریق رواناب سطحی می شود. این تلفات باعث کاهش راندمان کودها به ویژه نیتروژن خواهد شد.
قبل از کاشت هر محصول، اطلاعاتی در مورد نیاز آبی و مراحل حیاتی رشد آن محصول به دست آورید و سپس بازده سیستم آبیاری را برای برنامه ریزی تنظیم کنید. در صورت امکان، از سیستم‌هایی استفاده کنید که کارایی مصرف آب را بهبود می‌بخشند، مانند آبپاش‌های میکرو، آبپاش‌های کم ارتفاع و قطره‌ای (بازده 85 تا 95 درصد)، یا مرکز پیوت‌های فشار پایین و پرفشار (بازده 75 تا 90 درصد). به طور کلی سیستم آبیاری غرقابی نسبت به سایر روش ها کارایی کمتری (20 تا 50 درصد) دارد. علاوه بر این، در صورت امکان، سیستم خود را در اوایل صبح یا اواخر عصر برنامه ریزی کنید تا از تلفات آب از طریق تبخیر جلوگیری کنید.
برداشت
در نهایت، عملکرد و کیفیت محصولات زراعی به استراتژی مدیریت برداشت بستگی دارد. شرایط خیلی مرطوب یا برفی می تواند برداشت محصول را به تاخیر بیندازد. رطوبت زیاد، برداشت مکانیکی محصول را به تاخیر می اندازد.
ذخیره سازی پس از برداشت
شرایط ذخیره سازی پس از برداشت نیز برکیفیت محصول تأثیر می گذارد. برای ذخیره هر نوع محصول باید شرایط محیطی مناسب برای همان محصول خاص را مهیا کنیم. درواقع باید کیفیت را به حداکثر برسانیم، آلودگی آفات را کاهش دهیم و از خراب شدن در طول ذخیره سازی جلوگیری کنیم.
– برخی از بهترین شیوه های دیگر مدیریت کشت در گلخانه برای افزایش بهره وری محصول و سود دهی بیشتر عبارتند از:
- افزایش تنوع محصول
- کنترل بهتر علف های هرز برای افزایش راندمان برداشت، کیفیت محصول و بهره وری بیشتر
- بهبود کیفیت خاک با پیروی از بهترین شیوه های مدیریت خاک
- افزودن مواد مغذی بر اساس نیازهای محصول
- مدیریت نیروی کار و هزینه های ورودی
- پیگیری و بررسی تمام هزینه ها و سود ها
- بازاریابی خلاق
