گلخانه کروی (ژئودزیک) یا گنبدی، نوعی سازه گلخانه ای است که برای طراحی از شکل گنبدی ژئودزیک بهره گرفته است. گنبدهای ژئودزیکی از شبکه ای از مثلث های به هم پیوسته تشکیل شده اند که شکل کروی یا نیمه کروی را تشکیل می دهند. این طرح چندین مزیت را برای کاربردهای گلخانه ای ارائه می دهد. این طرح توسط فولر معمار آمریکایی اختراع شده که در گردشگری داخلی و کشاورزی استفاده می شود. زیرا توزیع خوب جریان هوا و توزیع نور طبیعی در آن شرایط خوبی را برای گیاهان تضمین می کند.
هنگام راه اندازی گلخانه کروی (ژئودزیک)، مهم است که عواملی مانند انتخاب مکان، فونداسیون، مواد برای ساختار گنبد (مانند فلز یا PVC)، گزینه های پوشش (مانند پانل های شیشه یا پلی کربنات)، و سیستم های کنترل محیطی (مانند تهویه، گرمایش و آبیاری) را در نظر بگیرید.
ویژگی های گلخانه کروی (ژئودزیک)
استحکام سازه
ساخت مثلثی گنبدهای ژئودزیکی استحکام ساختاری استثنایی را ارائه می دهد. این طرح به توزیع یکنواخت تنش کمک می‌کند و گنبد را در برابر بارهای سنگین برف، بادهای شدید و دیگر شرایط آب و هوایی شدید مقاوم می کند.
بهره وری انرژی
گلخانه های کروی در مقایسه با گلخانه های مستطیلی یا مربعی سنتی سطح کمتری دارند که به معنای اتلاف حرارت کمتر و کاهش نیاز انرژی برای گرمایش است. شکل گنبدی همچنین جریان هوا و گردش کارآمد را امکان پذیر می کند و نیاز به سیستم های تهویه اضافی را کاهش می دهد.
فضای حداکثری
طراحی منحنی گلخانه های گنبدی با حذف فضای تلف شده در گوشه های سازه های مستطیلی یا مربعی، سطح رشد موجود را به حداکثر رسانده است. این باعث می شود گلخانه های گنبدی برای باغ های کوچک یا شهری که فضا محدود است ایده آل باشند.
توزیع نور طبیعی
شکل کروی گلخانه های گنبدی امکان توزیع بهینه نور طبیعی را فراهم می کند. نور خورشید از زوایای مختلف در طول روز به گلخانه برخورد می کند و سایه ها را کاهش می دهد و شرایط نوری یکنواخت تری را برای گیاهان فراهم می کند.
تطبیق پذیری
گلخانه های کروی را می توان برای طیف وسیعی از کشت گیاهان از جمله میوه ها، سبزیجات، گیاهان، گل ها و گیاهان زینتی استفاده کرد. فضای داخلی جادار و قابل انطباق، امکان تکنیک های مختلف رشد مانند تخت های مرتفع، هیدروپونیک یا باغبانی عمودی را فراهم می کند.
زیبایی شناسی
گلخانه های گنبدی طراحی منحصر به فرد و از نظر بصری جذابی دارند و می توانند زیبایی کلی یک باغ یا منظره را افزایش دهند. به یک نقطه کانونی تبدیل شوند و یک عنصر معماری به محیط اطراف اضافه کنند.
مزایای گلخانه کروی (ژئودزیک)
- بیشترین بازدهی را برای جذب و پخش نور به طور طبیعی و مساوی دارد. ( به دلیل اینکه سطح گنبد کروی شکل می باشد در همه حال زاویه ای بسیار نزدیک به عمود به نور خورشید را دارد که بهترین حالت جذب و عبور نور می باشد.)
- سرمایش و گرمایش بسیار راحت و آسان (به دلیل وجود جریان هوا در محیط کروی شکل این گلخانه ها تنظیم دمای گلخانه بسیار آسان انجام می شود.)
- کره در مقایسه با یک مستطیل نور را تقویت و جذب می نماید. بنابراین، در گلخانه کروی، نور روز بیشتری نسبت به گلخانه مستطیلی دریافت خواهید کرد.
- دمای هوای متعادل ( علیرغم اینکه گلخانه های سنتی همیشه برای تنظیم دمای یکسان برای تمام نقاط گلخانه با مشکل مواجه اند در گلخانه های کروی به صورت طبیعی بدون دخالت هیچ گونه دستگاه برای ایجاد جریان هوا، یک جریان طبیعی همرفتی یکسان کننده دما وجود دارد. )
- گلخانه کروی را می توان با هر منظره ای سازگار نمود.
- گلخانه کروی دارای چارچوبی منحصر به فرد، پایدار و قدرتمند است.
- مناسب برای همه نوع شرایط آب و هوایی است. می تواند در برابر شدیدترین بادها و شدیدترین برف نیز مقاومت نماید.
- نصب آن سریع است.
- گلخانه های کروی سبک و قابل حمل بوده و به راحتی می توان آن را بر روی سقف منازل یا آپارتمان ها نصب کرد که یک تمایز بسیار بزرگ نسبت به سایر گلخانه ها است.
- این تیپ گلخانه ها با توجه به شکل هندسی کروی که دارند بالاترین مقاومت را در برابر انواع شرایط آب و هوایی ایجاد می کنند. ( به راحتی جریان هوا یا حتی طوفان را از خود عبور می دهند و در برابر فشار باران، برف و تگرگ مقاوم هستند. در ضمن به خاطر کروی بودن برف روی آن ماندگار نیست و فرو می ریزد.)
معایب گلخانه کروی (ژئودزیک)
نقطه ضعف اصلی این نوع گلخانه هزینه اولیه آن است. اما همانطور که گفته شد، کیفیت، طول عمر، بهره وری انرژی و فضای مناسب آن باعث می شود هزینه سرمایه گذاری اولیه، با هدف سرمایه گذاری بلندمدت، توجیه اقتصادی داشته باشد. همچنین قابل ذکر است مؤسسه معماران آمریکا گنبد ژئودزیکی را «محکم‌ترین، سبک‌ترین و کارآمدترین وسیله برای محصور کردن فضای شناخته شده برای بشر» می‌نامد.
به طور کلی، گلخانه‌های گنبدی ترکیبی از استحکام، کارایی و زیبایی را ارائه می‌دهند و آن را به انتخابی محبوب هم برای باغبانان علاقه‌مند و هم برای تولیدکنندگان تجاری تبدیل می‌کند.
